Rianne van Rees' webloghttps://rianne.vanrees.org/2023-03-04T00:00:00+01:00Rol van inkomen in gezondheidsverschillen en het zorgstelsel2023-03-04T00:00:00+01:002023-03-04T00:00:00+01:00Rianne van Reestag:rianne.vanrees.org,2023-03-04:/rol-van-inkomen-in-gezondheidsverschillen-en-het-zorgstelsel.html<p>Zijn arme en rijke mensen even vaak ziek? Deze vraag werd gesteld in een honoursprogramma over <a href="https://www.ru.nl/honoursacademy/bachelor/interdisciplinair-programma-building-bridges/programma/studio/2022-2023/passende-betaalbare-zorg/">passende en betaalbare zorg</a>. Ik had nooit bij die vraag stilgestaan en dacht: "Ja, iedereen zal wel even vaak ziek zijn."</p>
<p>Dit bleek niet zo te zijn en dat leidde tot een tweede vraag …</p><p>Zijn arme en rijke mensen even vaak ziek? Deze vraag werd gesteld in een honoursprogramma over <a href="https://www.ru.nl/honoursacademy/bachelor/interdisciplinair-programma-building-bridges/programma/studio/2022-2023/passende-betaalbare-zorg/">passende en betaalbare zorg</a>. Ik had nooit bij die vraag stilgestaan en dacht: "Ja, iedereen zal wel even vaak ziek zijn."</p>
<p>Dit bleek niet zo te zijn en dat leidde tot een tweede vraag: betaalt iedereen evenveel geld voor de ziekenhuiszorg in Nederland of betalen rijken meer om de kosten voor arme mensen lager te houden? De kosten van de zorgpremie zijn toch even hoog?</p>
<p>In deze blog wil ik delen wat ik heb ontdekt over gezondheidsverschillen tussen arm en rijk, maar ook over solidariteit in hoe het zorgstelsel gefinancierd wordt.</p>
<h2>Gezondheidsverschillen en sociaal-economische ongelijkheid</h2>
<p>Niet iedereen hoeft even vaak naar het ziekenhuis. De tabel hieronder is waar ik het punt vandaan haal dat ziektes ongelijk verdeeld zijn, dus ik zal er stap voor stap doorheen lopen. </p>
<p><em>Tabel 1: Ziekenhuiszorg naar diagnose en inkomen (RIVM, 2012) <sup id="fnref:1"><a class="footnote-ref" href="#fn:1">1</a></sup></em></p>
<p><img alt="Ziekenhuiszorg" src="images/ziekenhuiszorg-diagnose-inkomen.png"></p>
<ul>
<li>In de kolom "ziekteprevalentie per 10.000 inwoners" staat voor een aantal ziektecategorieën hoeveel inwoners erdoor minstens één keer in het ziekenhuis zijn beland. Dit wordt uitgedrukt per 10.000 inwoners.</li>
<li>De rest van de kolommen zijn "inkomensdecielen". d1 bestaat uit de 10% huishoudens met de laagste inkomens, d10 uit de 10% met de hoogste inkomens. </li>
<li>Voor iedere inkomensdeciel is per ziekte aangegeven hoe veel procent vaker ze erdoor in het ziekenhuis terecht komen dan het gemiddelde van de bevolking. Oranje gekleurde getallen betekenen dat mensen in dit inkomensdeciel zoveel procent vaker in het ziekenhuis terechtkomen. Groene getallen betekenen dat mensen in dit inkomensdeciel minder vaak door deze ziekte in het ziekenhuis terecht komen.</li>
</ul>
<p>In de laagste inkomensdecielen is te zien dat er meer oranje getallen zijn. Inkomensdeciel d1 is een vreemde eend in de bijt: hier zijn meer groene getallen te zien dan bij d1 en d2. Waardoor komt dat? d1 bestaat uit mensen die bijna geen inkomen hebben, dus zit de categorie propvol met studenten, die het beeld van deze groep wat vervormen.</p>
<p>Maar dat neemt niet weg dat de conclusie is dat de lagere inkomensdecielen vaker geraakt worden door de meerderheid van deze ziektes. Er zijn twee uitzonderingen hierop. Nieuwvormingen zijn de eerste. Hier valt kanker onder en deze groep ziektes raakt iedereen. De tweede uitzondering zijn de categorieën die te maken hebben met de geboorte. Mensen met een hoger inkomen wachten langer met kinderen krijgen en hebben daardoor vaker te maken met problemen rondom zwangerschap.</p>
<p>Waarom dit verband bestaat, is vrij complex en valt buiten wat ik in dit blogartikel kan behandelen, maar ik zou het essay <a href="https://adviezen.raadrvs.nl/gezondheidsverschillen-voorbij/">"Gezondheidsverschillen voorbij"</a> van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (2020) aanraden.</p>
<h2>Solidariteit in hoeveel mensen meebetalen aan de zorg</h2>
<p>Maar ik wil in plaats daarvan een bruggetje maken naar wie er voor het zorgstelsel betaalt. Is dat voor iedereen evenveel of hangt dat nog van je inkomen af?</p>
<p><img alt="Inkomenssolidariteit" src="images/inkomenssolidariteit.png"></p>
<p><em>Grafiek 1: Vergelijking van de zorgkosten voor mensen met verschillende inkomens <sup id="fnref:2"><a class="footnote-ref" href="#fn:2">2</a></sup></em></p>
<p>De meest zichtbare zorgkosten die mensen betalen zijn de nominale zorgpremie en eigen betalingen, bijvoorbeeld het eigen risico. En die nominale zorgpremie houdt niet echt rekening met je inkomen, dus daardoor kreeg ik in ieder geval het idee dat zorgkosten niet veel varieerden gebaseerd op je inkomen.</p>
<p>Maar de nominale zorgpremie en eigen betalingen zijn slechts een deel van hoe zorg gefinancierd wordt. Een groot deel wordt betaald vanuit werkgeverspremies en algemene belastingen, die wel inkomensafhankelijk zijn. Zo betaalt een persoon met twee keer een modaal inkomen meer dan iemand met een half modaal inkomen.</p>
<p>Probeer ik nou te beweren dat dit compenseert? Nee, maar het geeft wel inzicht in de keuzes die gemaakt kunnen worden bij de financiering van het zorgstelsel en hoe solidariteit daarin een rol kan spelen.</p>
<p>Er zijn wel meer knopjes waaraan gedraaid kan worden om de hoeveelheid solidariteit in het systeem aan te passen. Denk bijvoorbeeld aan de hoogte van het eigen risico en de hoogte van premies. </p>
<p>Samenvattend is er dus ongelijkheid in hoe ziektes over de bevolking verdeeld zijn, maar is er ook wel wat solidariteit in hoe de zorgkosten verdeeld worden. </p>
<div class="footnote">
<hr>
<ol>
<li id="fn:1">
<p>Dit plaatje werd in verschillende presentaties gebruikt, maar lijkt niet officieel gepubliceerd te zijn. Van wat ik heb kunnen vinden komen de cijfers uit het cbs. Er is een soortgelijk onderzoek voor de jaren 1997 tot 2004 (<a href="https://www.cbs.nl/nl-nl/onze-diensten/methoden/onderzoeksomschrijvingen/korte-onderzoeksomschrijvingen/ziekenhuispatienten-naar-diagnose-en-inkomen">CBS</a>; gepubliceerd via <a href="https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/71389NED/table?ts=1677748480468">StatLine</a>). De cijfers zijn vergelijkbaar met die in de tabel. <a class="footnote-backref" href="#fnref:1" title="Jump back to footnote 1 in the text">↩</a></p>
</li>
<li id="fn:2">
<p>Dit plaatje werd gebruikt in een presentatie, er werd geen bron bij vermeld. Dit is waarschijnlijk gewoon te berekenen, maar ik heb er dus geen jaartal bij, dus het is mogelijk dat dit niet helemaal actueel is. <a class="footnote-backref" href="#fnref:2" title="Jump back to footnote 2 in the text">↩</a></p>
</li>
</ol>
</div>Genre2023-02-28T00:00:00+01:002023-02-28T00:00:00+01:00Rianne van Reestag:rianne.vanrees.org,2023-02-28:/genre.html<p>Een actie- en een romantiekverhaal verschillen veel van elkaar, niet alleen bij het lezen, maar ook bij het schrijven. In deze blogpost wil ik vertellen waarom het belangrijk is om het genre van je verhaal te weten en hoe dat je bij het schrijven kan helpen, ook als je nu …</p><p>Een actie- en een romantiekverhaal verschillen veel van elkaar, niet alleen bij het lezen, maar ook bij het schrijven. In deze blogpost wil ik vertellen waarom het belangrijk is om het genre van je verhaal te weten en hoe dat je bij het schrijven kan helpen, ook als je nu nog denkt dat het kiezen van een genre je in je creativiteit zal beperken. </p>
<p>Toch maken veel schrijvers weinig gebruik van het concept genre, behalve als vlugge manier om hun verhaal te vertellen. Zeker fantasy- en sciencefictionschrijvers gaan vaak niet verder dan het labeltje 'fantasy' of 'sciencefiction' te gebruiken. </p>
<h2>Definitie van genre</h2>
<p>Er zijn meerdere manieren om verhalen in genres op te delen, maar de genres die je in de boekhandel tegenkomt zijn het bekendst: fantasy, YA, thrillers, enzovoort. Je weet haast gelijk waar de boeken staan die jou het meest aanspreken. Zo maakt een enkel woord aan een lezer duidelijk wat die kan verwachten van een verhaal.</p>
<p>Het genre heeft dus te maken met de verwachtingen van de lezer. </p>
<p><strong>Een genre is een etiket dat duidelijk maakt wat een lezer of een publiek van een verhaal verwacht</strong> (<a href="https://storygrid.com/genrefiveleafclover/">Genre’s Five Leaf Clover, 2014</a>).</p>
<p>En wanneer een lezer een boek koopt, hoort dat aan die verwachtingen te voldoen. Neem bijvoorbeeld een lezer die een detectiveboek heeft gekocht. Als in het eerste deel van het boek een sportwedstrijd beschreven wordt en er pas op pagina 300 een misdaad wordt gepleegd, legt de lezer het boek waarschijnlijk ongeïnteresseerd weg en maakt het niet uit hoe goed de sportwedstrijd beschreven werd. Het is simpelweg niet het verhaal dat de persoon wilde lezen.</p>
<p>Genre kan aan een schrijver duidelijk maken wat voor verhaal die schrijft en met welke verwachtingen die rekening moet houden. Als je rekening houdt met genre, kun je betere en specifiekere keuzes maken. </p>
<h2>Story Grid's genre-klavertje vijf</h2>
<p>Daarom wil ik de genre-indeling van Story Grid uitleggen. Boekhandelgenres zijn één manier om verhalen in genres onder te brengen, maar er zijn er natuurlijk meer ontwikkeld. Het doel van Story Grid's indeling is om een indeling te maken waar schrijvers iets aan hebben.</p>
<p>Het is gebaseerd op de theorie van McKee en El-Wakil dat een lezer vijf verwachtingen heeft van een verhaal (<a href="https://www.goodreads.com/book/show/48654.Story">Story, 2014</a>): </p>
<ol>
<li><em>Lengte</em>: hoe lang duurt het verhaal? Het kost tijd om het verhaal te lezen.</li>
<li><em>Realiteit</em>: hoe realistisch is het verhaal? Denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen fantasy en een biografie.</li>
<li><em>Stijl</em>: wat voor vorm heeft het verhaal? Schrijf je een gedicht, een boek, een musical of nog iets anders?</li>
<li><em>Structuur</em>: welke structuur heeft het verhaal? Heeft het een of meerdere hoofdpersonen, worden er tijdsprongen gemaakt? </li>
<li><em>Inhoud</em>: waar gaat het verhaal over? Dit heeft meer overlap met boekhandelgenres en de gewoonlijke genre-indeling. Het draait om wat er in de kern op het spel staat in het verhaal. </li>
</ol>
<p>Deze vijf verwachtingen zijn terug te zien in de vijf blaadjes van het <em>genre-klavertje vijf</em> (<a href="https://storygrid.com/genrefiveleafclover/">Genre's Five Leaf Clover, 2014</a>). Dat is de manier waarop Story Grid hun genretheorie visualiseert. Het idee is dat je voor een verhaal van elk van de vijf blaadjes 1 genre kiest. Een resultaat kan bijvoorbeeld zijn: lang - fantasy - drama - oerplot - actie. Dat is het genre van de <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Odyssee">Odyssee van Homerus</a>, maar ook van <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/The_Lord_of_the_Rings">Lord of the Rings van Tolkien</a> en veel andere fantasyverhalen waarin een held op avontuur gaat. De korte verhalen over <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sherlock_Holmes#Verhalen">Sherlock Holmes van Doyle</a> hebben het genre: kort - realisme - drama - oerplot - misdaad. De film <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Schindler%27s_List">Schindler's list van Spielberg</a> heeft het genre: lang - waargebeurd - film - oerplot - moraliteit. </p>
<p><img alt="Genre clover" src="images/genre_clover.png"></p>
<p>Het inhoudsgenre vind ik het belangrijkste. De keuzes in de andere blaadjes zijn grotendeels de verpakking waarin een verhaal wordt gepresenteerd, het inhoudsgenre gaat over de kern van het verhaal. En als je je inhoudsgenre goed kent, weet je gelijk allemaal dingen die belangrijk zijn voor je verhaal. </p>
<p>Deze vijf typen genres zijn misschien wel het belangrijkst voor fantasy- en sciencefictionschrijvers. Fantasy is namelijk een realiteitsgenre, het zegt niet daadwerkelijk iets over de inhoud. Actie-, oorlogs-, liefdes- en misdaadverhalen zijn allemaal mogelijk binnen het fantasygenre, net als de rest van de inhoudsgenres. Dus als je echt wil weten wat voor verhaal je schrijft, is alleen het realiteitsgenre niet genoeg, je wilt ook het inhoudsgenre weten.</p>
<p>In een latere blogpost zal ik meer op de genres ingaan en ook mijn Nederlandse vertalingen van de genres geven. Voor nu is het idee van een inhoudsgenre genoeg, maar als je meer wilt weten kun je het <a href="https://www.bol.com/nl/nl/f/the-story-grid/9200000043018353/">Story Grid-boek van Shawn Coyne</a> lezen of naar de site <a href="https://storygrid.com">storygrid.com</a> gaan. Een goed artikel is bijvoorbeeld <a href="https://storygrid.com/genrefiveleafclover/">Genre's five leaf clover</a>, waar ik hier ook al af en toe naar verwezen heb.</p>
<h2>Nut van genre kennen</h2>
<p>Een genre maakt dus duidelijk wat de verwachtingen van de lezers zijn. Wat kun je daar precies mee? Ik ga drie concrete dingen op een rijtje zetten die je van je inhoudsgenre kunt leren: de waarde die op het spel staat, de onmisbare scènes en de conventies.</p>
<h3>1. Waarde die op het spel staat</h3>
<p>De inhoudsgenres draaien om een centrale waarde. Die zorgt voor de spanning in het verhaal. Actie gaat bijvoorbeeld om leven/dood, misdaad om rechtvaardigheid/onrechtvaardigheid en wereldbeeld om wetend/onwetend. Die waarde schiet van hogere naar lagere niveaus en weer terug door het verhaal heen, maar het verhaal werkt toe naar een kerngebeurtenis waarin duidelijk wordt wat de eindstand is.</p>
<p>Dus stel dat een schrijver een actieverhaal schrijft. Als veel scènes om liefde/haat draaien, dan is die schrijver waarschijnlijk aan het afdwalen. Als dat je overkomt, vraag je dan even af of je zo de kern van je verhaal niet afzwakt. Mogelijk is het verhaal van die schrijver sterker als die een aantal liefdesscènes schrapt en meer op de actiescènes focust.</p>
<h3>2. Onmisbare scènes</h3>
<p>Onmisbare scènes zijn de scènes die mensen verwachten te vinden in een verhaal van een bepaald genre (<a href="https://storygrid.com/conventions-and-obligatory-moments-for-genre/">Conventions and Obligatory Moments for Genre, 2014</a>). Als die scènes er niet zijn, zullen lezers weten dat er iets ontbreekt. Dit is misschien het beste uit te leggen met wat voorbeelden.</p>
<p>In het stukje over waarde noemde ik een <em>kerngebeurtenis</em>. Dit is zo'n onmisbare scène. Deze is in elk genre te vinden onder een andere naam. <em>Held in de macht van de slechterik</em> is de kerngebeurtenis van het actiegenre. Dit is de scène waar het verhaal naartoe werkt. Als het de held lukt om de slechterik te verslaan, slaat de waarde om naar leven, als de held faalt, eindigt het verhaal met de waarde dood. Een ander voorbeeld dat makkelijk voor te stellen is is een misdaadverhaal, daar is de kernscène de <em>onthulling van de misdadiger</em>. Stel je maar een detective voor die uiteenzet hoe en door wie de moord is gepleegd. Het mysterie waar het hele verhaal om draait wordt dan opgelost. Hiermee kan ik gelijk illustreren waarom het een onmisbare scène is. Als die kernscène ontbreekt in een detectiveverhaal, dan valt het hele verhaal in het water. Naast deze kernscène zijn er meer onmisbare scènes. Op <a href="https://storygrid.com">storygrid.com</a> is van elk inhoudsgenre een lijst onmisbare scènes te vinden, dat is een goed startpunt om te onderzoeken hoe het genre waarin je wilt schrijven werkt.</p>
<h3>3. Conventies</h3>
<p>Naast de waarde die op het spel staat en de onmisbare scènes zijn er ook conventies. Conventies zijn de kernmerken van een genre die in een verhaal te vinden zijn. Dit kunnen personages zijn, maar ook de setting of methodes om de plot vooruit te brengen. Een personagevoorbeeld is een mentor in een wereldbeeldverhaal, een settingvoorbeeld is de typische omgeving van een westernverhaal en een voorbeeld van methodes om de plot vooruit te brengen zijn valse aanwijzingen in een misdaadverhaal.</p>
<h2>Schrijven met genre in gedachten</h2>
<p>De kern van dit verhaal is dat het belangrijk is om als schrijver rekening te houden met het genre verhaal. Als je een beetje hebt met die conclusie, houd dan in gedachten dat lezers niet tegen dit soort verhaalelementen opkijken. Ze denken niet: "Zucht, daar hebben we weer een valse aanwijzing" of "een mentorfiguur". Nee, het zijn de redenen waarom ze het een leuk genre vinden. </p>
<p>Maar dat betekent niet dat je de invulling klakkeloos kan overnemen van een ander boek, want de kans is best redelijk dat lezers door zullen hebben dat het een gerecycelde conventie of onmisbare scène is. De verwachtingen van lezers compleet negeren werkt ook niet, want die zijn over zijn algemeen best logisch. Als je een heel verhaal naar een kerngebeurtenis toewerkt, kun je die niet opeens weglaten. De uitdaging is om dit soort verhaalelementen uit te voeren op een manier die bij jouw boek past en vernieuwend is, want dan is het ook leuk voor de lezer. Weten wat je genre is geeft je een kader om binnen te werken en een werkend verhaal te schrijven.</p>Een verhaal in behapbare stukjes opdelen2020-12-27T00:00:00+01:002020-12-27T00:00:00+01:00Rianne van Reestag:rianne.vanrees.org,2020-12-27:/een-verhaal-in-behapbare-stukjes-opdelen.html<p>Op het internet kun je best intimiderende getallen vinden over hoeveel woorden er in een boek zitten: tussen de 80.000 en de 100.000 woorden is de gemiddelde lengte van een boek. Daar zit natuurlijk nog wel variatie in. Een jeugdboek: 30k tot 50k woorden. Een fantasyboek: 90k tot …</p><p>Op het internet kun je best intimiderende getallen vinden over hoeveel woorden er in een boek zitten: tussen de 80.000 en de 100.000 woorden is de gemiddelde lengte van een boek. Daar zit natuurlijk nog wel variatie in. Een jeugdboek: 30k tot 50k woorden. Een fantasyboek: 90k tot 125k woorden, maar voor epische fantasy ook wel het dubbele. (<a href="https://www.savannahgilbo.com/blog/how-long-should-my-book-be">Getallen komen van deze blogpost</a>). </p>
<p>Argh. Daar begint toch een paniekmonster op en neer te springen. Dus hoe maak je deze enorme hoeveelheid woorden enigszins behapbaar? En hoe kun je er nuttige informatie uithalen, die je kan helpen met het schrijven van het boek? Daar gaat deze blogpost over. De sleutel is het ophakken van dit grote probleem in kleine stukjes. Veel ideeën hieronder komen uit <a href="https://storygrid.com/how-many-scenes-novel/">The math of story telling</a>, een artikel van Story Grid, dus als je er meer over wilt weten, kun je daar naar kijken. </p>
<h2>Begin 25%, midden 50%, eind 25%</h2>
<p>De eerste opdeling ligt vrij voor de hand, maar is erg behulpzaam: het klassieke begin, midden en eind. Gemiddeld is het begin <strong>25%</strong> van het boek, het midden <strong>50%</strong> en het einde weer <strong>25%</strong>. Stel dat je een boek wilt schrijven van zo’n 100.000 woorden. Als je deze percentages vertaalt naar een aantal worden, komt dat uit op 25.000 woorden voor het begin, 50.000 voor het midden en 25.000 voor het einde. Tadaah, het nut van wiskunde. Dit is een gemiddelde, dus als jouw verhaal op 20%-50%-30% uitkomt, is dat helemaal prima. De Hunger Games heeft bijvoorbeeld een erg kort begin en dat begin is een van de beste dingen aan de hele serie.</p>
<p>Aan het begin, het midden en het einde zitten ook bepaalde <strong>functies</strong> vast. Die zijn niet verbluffend, maar zijn wel handig om te weten. In het begin probeer je de lezer te overtuigen dat dit een cool verhaal is. Je introduceert waar het verhaal over gaat en zorgt dat de lezer zo betrokken bij de hoofdpersoon is dat ze het boek niet kunnen wegleggen. In het midden escaleert het verhaal. De problemen die je in het begin hebt opgezet worden groter en er komt steeds meer op het spel te staan voor de hoofdpersoon. In het einde los je de beloftes af die je aan het begin hebt gedaan. Bij een actieverhaal wil je weten of de hoofdpersoon het overleeft of niet. Bij een liefdesverhaal wil je weten of twee personen samenkomen of niet. Je oplossing moet de lezer verrassen, maar achteraf gezien onvermijdelijk zijn. (<strong>Waarschuwing: spoiler!</strong>) Ik neem de <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/In_de_ban_van_de_ring">Lord of the Rings</a> even als voorbeeld. Het is verrassend dat Gollum de ring vernietigt, niet Frodo, maar achteraf gezien is het onvermijdelijk dat Frodo dat nooit had gekund. </p>
<p>De komende paar weken zal ik de <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Hongerspelen">Hunger Games</a> vaak als voorbeeld gebruiken, omdat het qua structuur een fijn, niet al te ingewikkeld actieverhaal is, dus dat gebruik ik hiervoor ook even. (<strong>Waarschuwing, spoiler!</strong>) In het begin biedt Katniss zich aan als tribuut voor de Hunger Games. In het midden zorgt ze ervoor dat ze daadwerkelijk een kans heeft om te overleven, dus het midden loopt vanaf dat ze in de trein naar de Capitol stapt totdat ze het eten van de Careers opblaast en Rue sterft (snik). Het einde is dat ze wint met Peeta. Tadaah. </p>
<p>Probeer eens je drie favoriete boeken in begin, midden en einde te verdelen. Het kost niet heel veel tijd en daarna heb je dit concept al vrij goed onder de knie. Een tip is om echt in maar één zin te vertellen waar het deel over gaat. Voor voornamelijk het midden is het af en toe wat lastig om het in één zin uit te drukken, daar moest ik ook even over nadenken bij de Hunger Games, maar daarna kun je vrij precies vaststellen waar de grenzen liggen. </p>
<p>Waar is het nou precies nuttig voor? Drie dingen. </p>
<ol>
<li>
<p>Als je voor je begin, midden en einde elk een zin hebt bedacht waar het over gaat, heb je met vrij weinig moeite een soort <strong>basisstructuurtje</strong> te pakken.</p>
</li>
<li>
<p>Je hebt een <strong>punt om naartoe te schrijven</strong>. Als je 2.000 woorden hebt gehad en je weet dat het begin zo’n 10.000 woorden zal hebben (een jeugdboek), dan moet je dus binnen 8.000 woorden voor elkaar hebben gekregen wat er in dat begin moet gebeuren. Dat geeft een zekere scherpte aan je schrijven.</p>
</li>
<li>
<p>Op het moment dat je het begin hebt geschreven, heb je 25% van je boek gehad. Doe dan je huidige woordenaantal keer 4 en je hebt een <strong>realistische benadering</strong> te pakken van hoe lang je boek zal zijn. Dan kun je de rest van het schrijfproces in de gaten houden hoe ver je al bent. Op een gegeven moment zul je gewoon een paar dagen hebben waarop je even niet zoveel zin hebt om te schrijven. Dat is altijd een gevaarlijk moment, want voor je het weet komt je project op stil te staan, doordat de paar dagen waarop je niet schrijft, weken worden, en daarna maanden, tot je het gewoon niet meer doet. Bij mij valt dit vaak aan het eind van het midden, als ik bij een paar scènes kom die nog niet spetterend zijn om te schrijven. Als je dan ziet dat je nog maar 3.000 woorden moet tot het midden af is, dan is dat echt wel een duwtje in de rug om nog even door te zetten.</p>
</li>
</ol>
<h2>Scènes: de bouwstenen van je verhaal</h2>
<p>Maar je kunt een verhaal in nog kleinere stukken verdelen. Deze stukjes zijn eigenlijk degene waar je het meeste van merkt: de scènes. Hierboven noemde ik getallen als 25.000 en 50.000 en hoewel dat geen 100.000 is, is dat alsnog best wel veel. Scènes zijn veel korter en je kunt er binnen een paar dagen eentje afhebben, soms wel binnen één dag. Gemiddeld is een scène zo’n <strong>2.000</strong> woorden, al hangt dat ook wel van het genre af. Ik ben op moment bezig met een jeugdboek en dan heb ik vrij veel scènes van ongeveer 500 woorden. </p>
<p>Waarom is die 2000 een handig getal om te onthouden? Scènes zitten qua lengte vaak tussen de 1.000 en 5.000 woorden, maar 2.000 is redelijk gemiddeld. Het is <strong>popcornlengte</strong>. (Shawn Coyne noemt het potato chip length, maar popcorn klinkt beter in het Nederlands.) 2.000 woorden lezen kost niet te veel tijd en als het een leuke scène is, kun je tegen jezelf zeggen: ‘O, ik lees de volgende ook nog even.’ En voor je het weet lees je de hele nacht door. Oeps. Net zoals je die hele zak popcorn leeg eet tijdens een film. Als je hoofdstukken hebt van 5.000 woorden, is het veel makkelijker om het boek even weg te leggen. </p>
<p>En die 2.000 woorden kun je vervolgens gebruiken om een aantal dingen te <em>berekenen</em>. Laten we dat boek van 100.000 woorden maar weer nemen als voorbeeld. 100.000 woorden gedeeld door 2.000 woorden per scène, betekent dat je 50 scènes hoeft te schrijven. Als je die scènes over het begin-midden-einde verdeeld, krijg je 12 of 13 scènes in het begin, 25 in het midden en weer 12 of 13 in het einde. Je kunt best wel iets van die getallen afwijken, maar het geeft in ieder geval een goed idee. En 50 scènes is misschien wel veel, maar het is al veel duidelijker wat je wilt doen.</p>
<p>En met van die concrete, lagere getallen kun je best wat nuttigs doen. Een keer zat ik vast met mijn midden. Ik had wat ideeën verzameld, maar ik had het idee dat ik nog allemaal complicaties en hobbels nodig had waar mijn karakters mee te maken moesten krijgen. Wat bleek? Omdat het een korter verhaal was, had ik maar tien scènes nodig voor mijn midden. Ik heb gewoon een lijstje gemaakt met in een paar woorden wat er in elke scène moest gebeuren en het schoof allemaal precies goed in elkaar. Daarnaast is het handig om te zien of je nog een beetje op het goede spoor zit. Als je al vijftien scènes voor je begin hebt geschreven en je bent nog niet eens halverwege je plannen voor het begin, dan schrijf je óf een veel langer boek dan je gedacht had, óf je scènes maken onnodige ommetjes en je moet eigenlijk wat gerichter gaan schrijven.</p>
<h2>De volgende blogpost</h2>
<p>Dus begin, midden en einde en daarbinnen scènes kun je gebruiken om de weg te vinden in je boek. Begin, midden en einde geven je verhaal al een soort globale structuur en scènes zijn eerder de stappen die je kunt gebruiken om bij je eindpunt te komen. Onderweg zijn er natuurlijk ook nog andere mijlpalen die je aan kunt tikken en meer details over hoe zo’n scène nou werkt is ook wel handig.</p>
<p>Dus de komende twee, drie blogposts leg ik uit hoe scènes zijn opgebouwd en wat voor termen je kunt gebruiken om een scène te analyseren en, daarmee, te verbeteren. Daarna breidt ik dat uit naar de opbouw van een verhaal en tot slot globale concepten, zoals genre en thema. Dan heb ik de basisconcepten van Story Grid wel redelijk gehad en heb je hopelijk wat nieuwe verhaaltechnieken geleerd.</p>Introductie2020-09-13T00:00:00+02:002020-09-13T00:00:00+02:00Rianne van Reestag:rianne.vanrees.org,2020-09-13:/introductie.html<p>Negen maanden geleden schreef ik overenthousiast aan mijn profielwerkstuk over verhaalstructuur (Subplots in Lord of the Rings). Het resultaat? Een werkstuk van 70 pagina’s. Oeps. Maar het was zeker geen verspilde moeite. Niet alleen heb ik ontzettend veel geleerd, maar ook heb ik met die kennis al twee verhalen …</p><p>Negen maanden geleden schreef ik overenthousiast aan mijn profielwerkstuk over verhaalstructuur (Subplots in Lord of the Rings). Het resultaat? Een werkstuk van 70 pagina’s. Oeps. Maar het was zeker geen verspilde moeite. Niet alleen heb ik ontzettend veel geleerd, maar ook heb ik met die kennis al twee verhalen geschreven, die zonder dat PWS veel slechter zouden zijn geweest.
Dus heb ik besloten om een blog te beginnen, zodat ik deze kennis kan delen. Een groot deel van de theorie komt van <a href="www.storygrid.com">Story Grid</a>. Ik ben een grote fan van deze methode, omdat je de problemen in je verhaal ermee kunt vinden en dan eraan kunt werken om ze op te lossen. Story Grid is voor zover ik weet nergens in het Nederlands beschikbaar en dat wil ik met dit blog veranderen.</p>
<h2>Wie ben ik?</h2>
<p>Ik heet Rianne van Rees, ik ben 18 jaar oud en ik houd van het lezen en schrijven van fantasyverhalen. Een jaar geleden ben ik serieus begonnen met mijn kennis over verhaalstructuren te vergroten en onderhand heb ik al best een schat aan kennis opgebouwd.
Voor het idee even een paar van mijn favoriete boeken en series:</p>
<ul>
<li>
<p>Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien (natuurlijk :-).</p>
</li>
<li>
<p>De Kronieken van de Verrezen Wereld van Licia Troisi.</p>
</li>
<li>
<p>Percy Jackson en Helden van Olympus van Rick Riordan.</p>
</li>
<li>
<p>Harry Potter van J.K. Rowling.</p>
</li>
<li>
<p>De Grijze Jager van John Flanagan.</p>
</li>
<li>
<p>The Saga of Recluse van L.E. Modesitt (ben ik nu aan het lezen, ik heb tot nu toe vijf delen gelezen).</p>
</li>
</ul>
<h2>Inhoud van het blog</h2>
<p>Dan is het natuurlijk nog handig om te weten hoe dit blog eruit gaat zien. In de eerste twee maanden houd ik me waarschijnlijk voornamelijk bezig met het uitleggen van de basis van Story Grid. Dat zal geen vertaling zijn van hoe het op www.storygrid.com wordt uitgelegd, ik gebruik mijn eigen voorbeelden, uit boeken en films die ik leuk vind. Het is mijn eigen uitleg, maar de achterliggende concepten zijn hetzelfde.</p>
<p>Als de basis er eenmaal ligt, zal dit blog iets meer een eigen invulling krijgen. Af en toe zal ik scènes analyseren en soms in een langere reeks van posts kan ik een heel boek onder de loep leggen. Ook zal ik natuurlijk bloggen over nieuwe verhaaltrucs die ik leer en over hoe ik zelf verhalen schrijf. Een deel van die verhalen zal op deze website te zien zijn, zodat je kunt zien wat mijn resultaten zijn.</p>
<p>Ik hoop dat dit je een goed idee geeft of dit blog iets voor jou is. Ik denk dat dit vooral nuttig is als je een verhaal wilt (her)schrijven en weet dat er ergens in je verhaal een probleem is, maar je niet precies weet wat. Story Grid geeft je de woorden om het probleem te omschrijven, zodat het oplosbaar wordt. Ik ben nog geen professional op dit gebied, er ligt nog geen enkel boek van mij op de plank, maar het afgelopen jaar heb ik zo’n grote vooruitgang geboekt dat ik dat wil delen.</p>